Müziğin hepimiz için farklı anlamları var. Kimimiz için hayat, kimimiz için bir meslek… Çoğu zaman kendimizi ifade etmek için kullandığımız sihirli bir araç… Aynı şekilde bir fizikçi ile bir sosyologun müzik tanımı farklılık gösterir, yani müziği tek bir tanımla açıklamak doğru değildir fakat kısaca “Birtakım duygu ve düşüncelerin uyumlu bir şekilde tek sesli veya çok sesli olarak ifade ediliş şeklidir.” denilebilir. Peki, müzik hayatımıza ne zaman girer? Çocuklar için müzik ne anlama gelir?
Bebekler anne karnında iken müziğe tepki vermeye başlamakta ve doğumdan itibaren müziğe olan ilgi ve yetenekleri gözlemlenebilmektedir. Çocuk; müziğin iki ana unsuru olan ritim ve sesi küçük yaşlardan itibaren kavrayabilir, annesinin ninnilerine uygun sesler çıkarabilir ve uygun ritimde hareketler yapabilir.
Gardner’ın Çoklu Zeka Kuramı'nda zeka sekiz alana ayrılır, bunlardan biri de;
"müziksel-ritmik zekadır."
Müziksel-ritmik zeka; bireyin müziksel olarak düşünmesi ve belli bir olayın oluş biçimini ve seyrini müziksel olarak algılaması, yorumlaması ve iletişimde bulunması olarak tanımlanmaktadır. Bu zekaya sahip olan bireyler bazen hiç eğitim almadan bir enstrümanı çalabilir; notalarını bilmediği müzikleri sadece dinleme yoluyla öğrenip çalabilirler.
Çocuğunuzun müziksel zekaya sahip olduğunu bu soruları sorarak kısmen anlayabilirsiniz:
- ➜ Çevresindeki seslere duyarlı mı?
- ➜ Müzik dinlemekten hoşlanıyor mu?
- ➜ Şarkı söylemeyi veya mırıldanmayı seviyor mu?
- ➜ Bir müzik aleti çalabiliyor mu veya buna karşı ilgisi var mı?
- ➜ Bir kere dinlediği şarkının melodisini hatırlayabiliyor mu?
0-72 AYLIK ÇOCUKLARDA MÜZİK BECERİLERİNİN GELİŞİMİ
Sesleri dinler, ses ile kaynağını eşleştirir, nesneler ile sesler çıkarır, sesin tonunu (mutlu, kızgın vb.) ayırt eder, kolay şarkı veya tekerlemelere sözle, hareketle eşlik etmeye çalışır, bildiği şarkıları duyduğunda tepki verir.
Vurmalı çalgılara rastgele vurarak sesler çıkarır, yetişkini model alarak şarkı ve danslara eşlik etmeye çalışır. Şarkı söyler, kendi kendine oyun oynarken şarkılar uydurur.
Yetişkini model alarak basit ritimlere el çırparak ya da ritim çalgılarıyla eşlik edebilir. Dans ederken bedenini daha koordineli bir şekilde kullanabilir. Bireysel olarak şarkı söylemede başarılıdır.
Kendine güvenerek şarkı söylemeye, dans etmeye başlar. Ritim kalıplarına uygun çalgıları kullanabilir. Grup etkinliklerinde oldukça uyumludur.
Grup olarak şarkı söylemekten, dans etmekten zevk alır. Kendi yaratıcı fikirlerini de ortaya koyarak ritim, şarkı ve dans gibi etkinliklerde görev alır.
MÜZİK EĞİTİMİNİN ÇOCUĞUN GELİŞİM ALANLARINA ETKİLERİ
Çocuğun ilk müzik eğitimini gördüğü yer genellikle okul öncesi kurumlarıdır. Müzik; öğretimde bir araçtır, bir etkinlik türüdür. Çocukların duyularının en yoğun olduğu okul öncesi dönemde duyusal ve ritmik sezgilerin uyandırılması, müzik eğitiminin temel hedefidir. Genel zeka üzerindeki etkisi düşünülerek de bu eğitime daha fazla önem verilmesi gerekir.
Çocuklarda müzik eğitimi sayesinde nasıl bir değişim ve katkı görülür, kısaca bahsedelim…
Zihinsel Gelişim Üzerine Etkisi
Çocukların aktif bir şekilde müzik eğitimine katılmasının, beyine giden sinirlerin potansiyellerini artırarak matematik kapasitelerinin, uzaysal algı becerilerinin ve karmaşık algıları yöneten yeteneklerinin gelişmesinde etkili olduğu nörologlar tarafından söyleniyor. (Cheek ve Smith, 1999)
Müzik ve matematik becerilerinin gelişimi arasında bir ilişki vardır. Saymayı içeren hareketli oyunlar sayma becerisini, hızlı-yavaş tempolar veya sesin yüksekliği alçaklığını içeren etkinlikler karşılaştırma becerisini, grup halinde yapılan ritim çalışmalarında öğretmenin komutlarıyla sıra sıra çalarak sıralama becerisini geliştirir.
Sosyal ve Duygusal Gelişim Üzerine Etkisi
Çocuklar kendilerini bir grubun üyesi olarak gördüklerinde, hissettiklerinde sosyal becerileri de gelişir. Müzik herkesin katılımını, diğerlerinin düşüncelerine ve sorumluluklarına saygı göstermeyi gerektirir. Müzik etkinlikleri ile çocuklar birbirleriyle iş birliği yapmayı ve paylaşmayı öğrenirler.
Motor Gelişim Üzerine Etkisi
Bebeklikten itibaren müzik ile hareket etkinlikleri yapılmalıdır. Çocuğun nesneleri tanıması ve ayırt etmesi için sesli uyaranlar kullanılabilir. Koordinasyon ve çalgı kullanımını içeren etkinlikler yapılırken, şarkı söylerken kişinin solunum ve dolaşım sistemleri aktif olarak çalışır, el-göz koordinasyonlarının gelişimine de katkı sağlar.
Dil Gelişimi Üzerine Etkisi
Çocuklar gün boyu çevrelerindeki sesleri dinlerken, duydukları sesleri tahmin etmeye çalışırken ve sesleri tahmin etme oyunları oynarken seslerle ilgili birçok deneyim ve yeni sözcükler kazanırlar. Tekrarlı kelime ya da cümleleri içeren şarkılar, dil gelişiminde etkilidir.
➤ Her sese müzik demek doğru olmaz. Fakat çocukların herhangi bir eşyaya vurarak çıkardığı seslere “gürültü” diyerek onları engellemek de olmaz. Sonuçta onlar önce çevresindeki nesnelerin sesini tanıyacak daha sonra bunlardan anlamlı sesler çıkarmaya çalışacaktır.
➤ Bebeklik döneminde çocuklar için ses çıkaran oyuncaklar, herhangi bir oyuncaktan daha ilgi çekicidir. Bunu göz önünde bulundurarak oyuncak alabilirsiniz (Tabii oyuncak konusunda aşırıya kaçılmamalı😊)
➤ Çevrenizdeki seslere çocuğunuzun dikkatini çekerek ve bunları açıklayarak erken yaşta müzik kulağının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz. (Örneğin; taşıt sesleri, hayvan sesleri, evdeki aletlerin sesleri, farklı duyguların sesle ifadesi vs.)
➤ Olabildiğince farklı türlerde, farklı kültürlerde ve farklı ritimlerde müzikleri dinletmeye çalışın. Mesela çocuk klasik müziği de bilsin, Anadolu türkülerini de ve tabii ki öğretici çocuk şarkıları. (Zaten bu ayrımı ve çeşitliliği kendisi fark edecektir.) Hatta çocuk için bir müzik arşivi oluşturabilir, dilediği zaman dinlemesine izin verebilirsiniz. Sonuçta çocuk ne müzik dinlemeye zorlanmalı, ne de müzik dinlemek istediği zaman kısıtlanmalıdır.
➤ Mutfaktaki tencere, kapak, kaşık gibi aletlerle, pet şişenin içine taneli yiyecekleri koyarak veya evinizde bunlara benzer tehlikeli olmayan eşyalarla çocuğunuzla konser vererek boş zamanı değerlendirebilirsiniz.
➤ Farklı müzik aletlerinin görsellerini bularak küçük kartlara çocuğunuzun yapıştırmasını isteyebilir, hangi müzik aletini yapıştırıyorsa onun sesini dinletebilir bunu iki üç kez yaptıktan sonra da çocuğunuza, dinlettiğiniz sesle müzik aleti kartını eşleştirmesini isteyebilirsiniz. Bununla kalmayıp çevredeki müzik aletleri satan yerlere uğrayıp çocuğunuzun çeşitli enstrümanları canlı olarak görmesini sağlayabilirsiniz.
➤ Siz bir enstrüman çalmıyorsanız ve ilginiz varsa hemen öğrenmeye başlayabilirsiniz (öğrenmenin yaşı yoktur 😊) İnternet üzerinden ücretsiz eğitim veren pek çok kanal bulunmakta. Unutmayın, çocuğunuz sizi rol model alıyor.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere, müzikle kalın...
🎶🎵🎶
KAYNAKLAR:
Artan İ. (2017) Okul Öncesi Dönemde Müzik Eğitimi
(Ankara: Hedef CS)
Yorumlar
Yorum Gönder