ERKEN ÇOCUKLUKTA ÇİZİM DÖNEMLERİ

Çocuklar resim yapmayı çok sever. Bize anlamsız, karmaşık görünen çizgiler onlar için birer ağaç,kuş, arabadır. Bize göre anlamsız çizgiler onların hayal dünyasıdır. Motor yeteneklerini sınamak ve görsel zevk almak için çeşit çeşit resim yaparlar.

Bazı çocuklar düzgün çizgiler çizerken bazıları daha yamuk yumuk çizgiler çizer. Her çocuk farklıdır. Ancak evrensel gelişim evrelerimiz vardır. Bu yazıda size kısaca bunlardan bahsetmek istiyorum. Çizim dönemleri olarak adlandırdığımız bu evreleri 0-8 yaş arasında 4 başlıkta inceleyeceğiz.

Çizim Dönemleri

1. Karalama Dönemi

 İlk 18 ay civarında karalamalar başlar. Çocuk bu dönemde sadece el-kol hareketlerinden zevk aldığı için karalamalar yapar. Çapraz çizgiler, zigzaglar çizer. İlk karalamaları birbirini kesen çizgilerdir. Gesel(1940) bir çalışmasında 2 yaş çocuğunun yatay darbelerde zorluk çektiğini gözlemlemiştir.

Çocuğun çizdikleri hakkında konuşması ve isimlendirmesi de bu döneme tekabül eder. 

2. Sembolizm/ Temel Biçimler Dönemi

Genellikle 4-6 yaşlar arasında görülen bu dönemde çizgilerde farklılaşma ve detaya inme görülür. Çocuklar kavramsal olgunlaşma dönemine girdiği için nesneler arası ilişki kurarlar. Çocuk bu yaş grubunda gördüğü her şeyi çizip sembolleştirme eğilimindedir. 

Bu dönemde basit mandalalar yoğunlukla görülür. Bu desenler insan figürünün ilk taslaklarının temelidir. 

3. İnsan Şekilleri ve Şematikliğin Başlaması

4 yaşlarına gelen çocuklarda güneş ya da çiçeğe benzeyen kafadan bacaklı figürlerle insan şeması oluşturmaya başlar. Her çocuğun insan figürü farklıdır. Figürlerine gövde,saç, kulak, el eklerler. Kendilerini, ailelerini çizer, figürlerini renklendirmeye başlarlar.

4. Görsel Şemaların Gelişimi ve Transparanlık Dönemi

İşlem öncesi dönemin sonuna gelen çocukların geliştirdikleri somut düşünme yapısı çizimlerde görülmeye başlar. Bu dönemde çizimler tek çizgi üstünde daha detaylı ve standart biçimdedir. Renk ve çizimlerde değişiklik görünmez. Örneğin bir ağaç her çizimde aynıdır. 6-8 yaş arasında hayal gücüne doğru ilerleme gerçekleşmesiyle çizimlerde transparanlık görülür. "Çocuk ev çizer, evin içindeki eşyaları da gösterir ya da insan çizer; insanın kalbi, midesi gibi iç organlarını da gösterir. (Warner, 1958; Harris, 1963; Cox, 1986, Kehnemuyi, 2001)." 

Bu dönemin bir diğer önemli özelliği ise perspektif henüz gelişmemiştir.

Çocuğunuz yaşı, gelişimsel düzeyi değiştikçe çizimleri de değişecek ve gelişecektir. Başka çocuklarla kıyaslamak her konuda olduğu gibi bu konuda da yanlıştır. Her çocuğun kendi benliği vardır. Unutmayın, çocukları çizimlerde yönlendirmek, zorlamak yaratıcılıklarını öldürmektir.

Resimlerini bizimle paylaştığı için Begüm İnal'a teşekkürü bir borç bilirim.

KAYNAKÇA: Çocukluk Döneminde Sanat ve Yaratıcılık, Prof. Dr. Elif Çelebi Öncü , iu-auzef